[Menu] [dDH]

Niet-Winkeldag 1998:
Akties tijdens Niet-Winkeldag in Nederland

V E R S L A G

Hieronder het verslag van de akties tijdens Niet-Winkeldag 1998, op basis met telefoongesprekken met mensen ter plaatse. Samenstelling: Marta Resink en Dick Verheul (Omslag) 28/29 nov. 98.

AMERSFOORT

- Het Amersfoorts Mondiaal Platform beperkte zich tot het uitbrengen van enkele persberichten. Een straat- of andere aktie kwam er dit jaar niet van, bij gebrek aan voldoende mensen die daaraan wilden meedoen. Toch leidden de persberichten tot een artikel in de Amersfoortse Courant en twee huis-aan-huisbladen. Veel Amersfoorters wisten zodoende van Niet-Winkeldag. Volgend jaar komt er wel een aktie. (Kees Huijbregts, 033-4627667)

AMSTERDAM

- Het 3,5 meter hoge 'kado' op de Dam trok veel aandacht. In het kado konden overtollige kado's worden ingeleverd en/of omgeruild. Sommige mensen kregen een nog ingepakt kado mee, om pas op Sinterklaasavond uit te pakken. Favoriet bij zowel gevers als ontvangers waren vooral parfum, boeken, cd's en speelgoed. In het super-kado was ook informatie over de bedoeling van Niet-Winkeldag verkrijgbaar. Daar was volop vraag naar.
Een heer op rolschaatsen, keurig in het pak gestoken, die het publiek opriep om vooral veel en meer te kopen, werd van repliek gediend door een vrouw, gekleed in een jas volgespeld met tientallen kleine kadootjes. Zijn lokroep: 'Koop nu, betaal later' leidde tot menige diskussie. De oploop op de Dam deed een vrouw opmerken: ,,Is de Bijenkorf soms gesloten vandaag?''. Er was opvallend veel buitenlandse belangstelling.
Veel aandacht trok ook het groepje geheel in plastic verpakte individuen, met wit geschminkte gezichten, dat in de Kalverstraat overtollige kadoos inzamelde in grote winkelwagens. Ook hier werd gretig om nadere uitleg gevraagd.
Beide akties werden muzikaal opgeluisterd door Jos Linnebank, die liedjes over konsuminderen, de ekonomie en Genoeg is Genoeg ten gehore bracht.
De reakties van het publiek waren overwegend zeer positief. De aktiviteiten werden uitgevoerd door leden van de Alternatieve Konsumentenbond (AKB), het Amsterdamse ruilhandels-systeem Noppes en European Youth for Action. Radio Noord-Holland en Wereldomroep TV maakten opname, en er waren veel freelance-fotografen. (Gerard Schut, 06-22329026)

ARNHEM

- Drie aktivisten deelden in de Arnhemse binnenstad pamfletten en 'tegoedbonnen' uit. Honderden mensen hebben hen gezien een veel mensen informeerden uit zichzelf naar de bedoeling. Op de tegoedbonnen konden 'kado's' worden aangekruist zoals een ouderwetse spelletjesavond, een vogelfluitconcert, een anti-stress-massage, een fietsreparatie of een wandeling. De pamfletten waren voorzien van leuzen uit het repertoire van Loesje, zoals 'Waarom afval kopen als het toch weer wordt weggegooid'. Veel voorbijgangers hadden al van de Niet-Winkeldag gehoord. De Gelderlander en de Arnhemse Courant kwamen langs. (Jack Stoop, 026-3645094)

ASSEN

- Vijf jongeren van Jongeren Milieu Aktief waren in het centrum van Assen te vinden, waar zij stukjes ekologisch zoethout uitdeelden onder het motto 'Konsuminder... en bijt eens op een houtje'. Ze waren herkenbaar een een button met een soort verbodsbord erop. De tweehonderd zoethoutjes waren aan het eind van de middag op. Aan de houtjes zat een papiertje met nadere informatie en iedereen kreeg er ook mondelinge uitleg bij. De aktivisten kregen heel veel positieve reakties. Omroep Drenthe maakte een interview. Vooraf was er al aandacht geweest op Omroep Twente en Radio Assen en de Drentse Courant had een artikeltje geplaatst. (Marije Rietman, 0516-512261)

CAPELLE AAN DEN IJSSEL

- De omvang van de eigen Milieudefensie-groep was te gering voor een eigen aktie; daarom deden enkele mensen mee aan de Niet-Winkeldagaktie in Rotterdam. Daar meldde zich spontaan een enthousiasteling, die volgend jaar wil meedoen aan een aktie in Capelle aan den IJssel. (Inge Noordijk, 010-4504146)

DELFT

- De hele dag stond er een ruilkraam op de Markt, waar mensen hun 'ooit gekregen maar nooit gebruikte' kadootjes konden ruilen voor andere. De zeven aktievoerders hadden de hele dag aanloop. Ze waren begonnen met een volle tafel met vooraf verzamelde spulletjes en ze eindigden met een even volle tafel met andere spulletjes. Alles was geruild. Een vrouw kreeg een kadootje mee in ruil voor een lied dat zij zong. Een groot bord 'Kado-ruilbeurs' en een poster van de Niet-Winkeldag trokken de aandacht.
Vooraf was een interview verschenen in de Delftse Post en er waren de dag tevoren flyers verspreid. De reakties waren uitsluitend positief. Sommige voorbijgangers hadden een groter gebeuren verwacht, door de vele publiciteit vooraf. Een tip voor volgend jaar: een echte kraam in plaats van alleen tafels, want het miezerde. Dat het volgend jaar in Delft weer Niet-Winkeldag is, staat al vast. De Delftse aktie werd georganiseerd door mensen van Milieudefensie, de Bewoners-vereniging Oude Nieuwelaan en de Ruilkring Delft. De Delftse Courant kwam een kijkje nemen en er was een anonieme persfotografe. (Jaap van Leeuwen, 015-2146552)

DEN BOSCH

- Het plan voor de kadootjes-omruilkraam op het Kerkpleintje werd afgeblazen, omdat de lokale kranten de hen toegestuurde vooraankondigingen niet hadden gepubliceerd. Daardoor wist vrijwel niemand van de ruilkraam. Leden van de jongerenorganisatie DWARS leenden inderhaast een grote bank bij een kraakpand, en plaatsten die op het Kerkpleintje, met een vloerkleedje ervoor, en een tafeltje erbij met een paar thermoskannen verse koffie en thee. Enkele daklozen maakten daar dankbaar gebruik van. Een straatmuzikant zorgde voor toepasselijke muziek en zong Sinterklaasliedjes.
Het tafereel trok bijzonder veel aandacht van het winkelende publiek en veel mensen informeerden naar de bedoeling ervan. Wendie Verberne: ,,Erg veel mensen bleken al van de Niet-Winkeldag te hebben gehoord en de meesten begrepen snel wat we met onze aktie bedoelden. Sommigen voelden zich een beetje schuldig omdat ze toch aan het winkelen waren. Natuurlijk waren er ook veel mensen die het allemaal maar niets vonden, maar toch vonden wij het heel leuk om te doen. Volgend jaar doen we zeker weer mee. Dan zullen we meer werk maken van de publiciteit en eerder met de voorbereidingen beginnen.'' De flyers met achtergrondinformatie waren snel op.
Er was een fotograaf van het Brabants Dagblad en een anonieme filmer. Een enthousiaste journalist bleef lang 'hangen': hij bereidt een artikel voor over 'hebben' voor de jongerenpagina van het Brabants Dagblad. (Wendie Verberne, 073-6143570)

DEN HAAG

- Op de vijfde verdieping van de bibliotheek was de hele dag Judith Lorend te vinden, die daar een boekentafel had ingericht rond konsuminderen. Ook de Konsuminderkrant, folders van Aardewerk, Emmaus, LETS en Omslag waren daar te vinden. Het pagina-grote artikel uit de Telegraaf kwam er later ook bij te liggen en op advies van een voorbijgangster werden er nog ballonnen aan toegevoegd.
Omroep Diskus, die vanuit de bibliotheek uitzond, besteedde aandacht aan de Niet-Winkeldag en veel mensen hadden er al over gehoord via Radio West en de Stadsomroep. Er hebben zich enkele medestanders gemeld en het plan is zeker om volgend jaar weer iets te organiseren op Niet-Winkeldag, maar dan buiten op straat. Mensen die naar de bibliotheek gaan zijn immers al niet aan het winkelen. Toch werden er tientallen mensen bereikt. (Judith Lorend, 070-3541008)

GELDROP

- Zeven mensen van Milieudefensie hadden de aktie in Geldrop voorbereid. In de Korte Kerkstraat waren clowns met lege winkelwagentjes, een zitje met tafel en stoelen, er liep een 'koopverslaafde' dame rond die buiten adem sjouwde met boodschappen- tassen, op zoek naar 'meer'. Ook de rat-race was uitgebeeld (werk harder, verdien meer geld, koop meer, geluk ligt om de hoek). Het waren echter vooral de kleurige en vrolijke taferelen die aandacht trokken. Er werden (selektief) 120 pamfletten verspreid.
Volgend jaar wil Geldrop zeker weer meedoen en vooral het idee van een kadootjes-ruilkraam spreekt hen erg aan. Er was in Geldrop veel media-aandacht: Mistral kabelkrant, Eindhovens Dagblad, Radio 1 Journaal, TV 8 en Omroep Brabant radio. De clowns hadden het wel koud gehad. (Nellie Middendorp, 040-2863037)

GOUDA

- Zo'n acht aktivisten van Milieudefensie, LETS en de Eko- teams in Gouda vroegen met hun kraam aandacht voor 'anders konsumeren': de speel-o-theek, auto-delen en LETS. De plek achter De Waag was eigenlijk te afgelegen, waardoor de aanloop tegenviel. Degenen die wel kwamen waren enthousiast, vooral ook over de speel-o- theek. Het hobbelpaard dat stond opgesteld was vooral bij de kinderen populair.
Rijn en Gouwe had vooraf aandacht besteed aan de dag (met name aan LETS), de Goudse Courant had een fotograaf gestuurd en het huis-aan- huisblad De Postillon kwam nog even een praatje maken. Volgend jaar komt er ongetwijfeld weer een Niet-Winkeldag in Gouda, waar de ervaringen van deze dag verwerkt worden: de opstelling moet foto- genieker en opvallender en de aktie moet op een andere plek. (Frits van der Laan, 0182-531030)

GRONINGEN

- De Wereldwinkel had de etalage aangepast aan de Niet- Winkeldag: alle tentoongestelde produkten waren bedekt met een groot wit laken. Alleen een paar grote Niet-Winkeldag posters waren zichtbaar. In de Wereldwinkel was het een gezellige drukte. Het was een van de weinige plekken in Nederland waar zaterdag nog Konsuminderkranten verkrijgbaar waren, en die vonden dan ook gretig aftrek. 's Middags voerden leden van Jongeren Milieu Aktief een geimproviseerd toneelstukje op over 'konsuminderen' op de Grote Markt: een verwoede winkelaar ontmoette een verstokte konsuminderaar en tussen de twee ontspon zich een boeiend gesprek. Andere JMA-ers knoopten met het publiek praatjes aan over de Niet-Winkeldag. Sommige mensen hadden er via de radio al over gehoord.
Na afloop vertelt Rosa van JMA: ,,Jammer dat we zo weinig tijd hadden om alles goed voor te bereiden, we waren er ook niet aan toegekomen om vooraf persberichten te versturen. En we hadden geen pamfletjes gemaakt. Nu konden we mensen geen informatie meegeven, terwijl daar best wel vraag naar was. Ik vond het wel erg leuk om het toneelstukje op te voeren, al heb ik de indruk dat niet iedereen goed begreep waar het precies om ging. Volgend jaar pakken we het beter aan.'' (Rosa, 050-5731887)

HELLEVOETSLUIS

- Gepland was een kado-ruilkraam in de Wereldwinkel.

HILVERSUM

- Het was een gezellige boel op het pleintje bij C&A, waar zich zes jongeren hadden verzameld die met posters en flyers aandacht trokken van het winkelend publiek. Ze deelden 800 pamfletten uit en als er eentje op straat werd gegooid raapten ze die meteen op om opnieuw te verspreiden. Twee jongeren jongleerden op de achtergrond om te laten zien hoeveel plezier je kunt maken met weinig materiaal. Versierde winkelwagentjes, met teksten als 'genoeg is genoeg' en 'meer genoegen met minder' en een huiskamertafereel komplementeerden het geheel. Verschillende voorbijgangers hadden al over Niet-Winkeldag gehoord of gelezen. Onder de belangstellenden was ook Wim de Bie, die de aktie gaat verwerken in zijn tv-programma Wim de Bie spreekt (VPRO-tv).
Wat volgende keer beter kan: de avond tevoren vroeger naar bed om op tijd en uitgeslapen te kunnen beginnen met Niet-Winkelen. (Paulien, Skinny, Margreet, Ronald in Infokafee Krisses, 035-6239719)

LEEUWARDEN

- De Niet-Winkeldagkampagne in Leeuwarden was zeer breed aangepakt. Voorafgaande aan de dag liep er al een projekt op het Piter Jelles Montessori, waarbij leerlingen hun 'ekologische voetafdruk' in kaart brachten. (De ekologische voetafdruk is een rekenmethode om 'milieuverbruik' te meten.)
Tijdens Niet-Winkeldag konden mensen hun eigen voetafdruk laten overnemen op krantepapier. De uitgeknipte voetstappen werden bewaard in schoenendozen. De bedoeling is om de voetafdrukken naderhand in cement te vereeuwigen in de vorm van een Piter Jelles Pad. Zaterdag werden er al 252 voetafdrukken verzameld. Asielzoekers uit Vietnam, Kosovo, Colombia en Togo namen aan de aktie deel en ook de Ekologische voetafdruk van hun landen werd in kaart gebracht.
Een grote afbeelding van Wim Kok, die een petitie in ontvangst neemt, diende als blikvanger.
Achtergrondinformatie was volop verkrijgbaar en ook dat zat in schoenendozen. Voor iedereen die iets meer wilde weten, werd een toepasselijke doos opengemaakt.
Tijdens een terugkomdag van studenten milieukunde bij het Van Hall Instituut was ook volop aandacht voor de ekologische voetafdruk.
De kinderen werden vermaakt met handpoppen Minne (de Leeuwarder leeuw) en de zeehond Piter Jelles.
Er was veel media-belangstelling, ook vooraf (oa. Leeuwarder krant, Fries Dagblad, en in de 'Milieu op Zicht'-pagina van een huis-aan-huis-blad. Reuters heeft de aktie gefotografeerd. (Hans Jurgens Redczus, 058 - 216 93 60)

LEIDEN

- In de binnenstad waren acht enqueteurs op stap, die een onderzoek hielden naar de bekendheid van de 'kwaliteits'-keurmerken Max Havelaar, Eko en het keurmerk voor scharrelvlees. Uit de (voorlopige) resultaten blijkt, dat vrijwel iedereen Max Havelaar kent. Het EKO-merk werd door de helft van de ondervraagden in verband gebracht met voedingsmiddelen. Er bleek bleek veel verwarring met andere milieu-keurmerken. Niemand van de ondervraagden bleek te weten dat er ook een keurmerk is voor scharrelvlees.
De vraag of de kwaliteit van produkten belangrijk wordt gevonden werd vrijwel unaniem bevestigend beantwoord; slechts een persoon gaf aan alleen in de prijs geinteresseerd te zijn. Bij het beoordelen en herkennen van de kwaliteit, wordt vooral op het uiterlijk afgegaan en hoe een produkt aanvoelt. Dierenwelzijn werd door bijna niemand spontaan genoemd, maar specifiek daarnaar gevraagd, gaven veel mensen aan ook dat belangrijk te vinden. Er werden ruim honderd interviews afgenomen. De resultaten worden volgend week aangeboden aan de Consumentenbond en aan het Ministerie van Ekonomische Zaken. Alle geinterviewden ontvingen een 'kwaliteits-envelop' met informatie over keurmerken, praktische tips en achtergrondinformatie over de Niet- winkeldag.
Veel mensen bleken al over de Niet-Winkeldag te hebben gehoord; niemand vond het vreemd dat konsuminderen ook alles met kwaliteit te maken heeft.
Er waren interviews met Dagblad Trouw, Leidsch Dagblad en de loka le radio. (Margje Vlasveld, 071-5226703)

NIJMEGEN

- In Nijmegen waren maar liefst vijf verschillende initiatieven. De afdeling van Milieudefensie had een prachtige tentoonstelling gemaakt met foto's van afgedankte apparaten, onder de titel 'Geluk is gratis'. Deze tentoonstelling was zaterdag anderhalf uur lang te zien in het winkelcentrum De Molenpoort. Het trok in die korte tijd veel belangstelling en er werden meer dan honderd pamfletten verspreid.
Wat mis ging, was dat de afspraken met De Molenpoort niet zwart op wit stonden. Hoewel alles vooraf goed en duidelijk was afgesproken, bleek de dienstdoende huismeester niet op de hoogte. Daardoor werden de aktievoerders buiten de deur gezet. De tentoonstelling is de komende tijd nog te zien in de etalage van De Klinker. Andere Milieudefensie-afdelingen hebben ook al belangstelling getoond.
Veel aandacht trok ook de aktie van studenten van AKKU. Met overvolle winkelwagentjes, bepakt en bezakt, haastten zij zich door de binnenstad op zoek naar 'meer'. Intussen piepten hun draagbare telefoons voortdurend, om de afspraken over zakendinertjes te bevestigen. 'Je moet het er wel dik bovenop leggen dat het theater is, anders denkt iedereen dat je gewoon aan het winkelen bent', vertelde aktievoerder Marcel de Groot. Mensen van de poster-organisatie Loesje deelden inmiddels flyers uit, de boekhandel Assata had de deuren gesloten ter gelegenheid van Niet-Winkeldag en kringloopwinkel Overal was weer present met een nagemaakt huiskamertafereel.
De Gelderlander besteedde aandacht aan de akties. (Cerian van Gestel, 024-3235465, Matthijs de Groot, 024-3236376)

ROTTERDAM

- Op het Beursplein was een gezellige 'huiskamer' ingericht, die prima funktioneerde als aandachttrekker voor de Niet- Winkeldag. Er was informatie verkrijgbaar en vermoeide konsumenten konden er even uitrusten. Veel sukses oogstte de straattheater-act, waarbij twee steltlopers ('de ekonomie' en 'de reklame') een marionet ('koopslaaf') dwongen tot winkelen. Het gejammer van de konsument 'ik wil niet, ik zou niet winkelen vandaag' mocht weinig baten. Het publiek vermaakte zich kostelijk bij deze voorgehouden 'spiegel'. Er werd veel gelachen.
De koopvrije zone, met rood-wit lint afgezet op het Eendrachtsplein riep nogal wat weerstand op bij een paar winkeliers. Politie en stadswachten werden erbij gehaald, maar die hadden geen bezwaar tegen de opstelling, zeker niet toen de daarvoor verleende vergunning kon worden getoond. De slager bleef echter een beetje prikkelbaar; toen de marionettenactie te dicht in de buurt van zijn winkel kwam begon hij te schreeuwen: afstand houden!
De organisatoren, leden van Milieudefensie Rotterdam, kijken desondanks terug op een suksesvolle aktie, die veel positieve reakties van het publiek opleverde. Er was ook erg veel interesse van de media: fotografen van Algemeen Dagblad, Rotterdams Dagblad, FNV- Magazine en fotopersbureau WFN. Interviews op: Radio Rijnmond, Stadsradio, TV Rijnmond en Humanistische Omroep Schiedam. Streetwise (de R'damse straatkrant) hield straatinterviews. Ook vooraf was er al flink wat publiciteit geweest.
Er werd ook flink gefotografeerd en gefilmd door prive-personen. (Willemien Troelstra, 010-4673970)

menu | dDH