[Menu] [dDH]

Niet-Winkeldag 1999:
Verslagen Niet-Winkeldag akties in Nederland

P E R S B E R I C H T
29 november 1999

Opgemaakt door Marta Resink en Dick Verheul van Omslag, Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling, Sint-Michielsgestel

AMERSFOORT - Sinterklaas en Zwarte Piet namen aktief deel aan de Niet-Winkeldagaktie in Amersfoort. De Sint, vermoeid van het vele winkelen, maakte dankbaar gebruik van de geboden mogelijkheid om af en toe even uit te rusten in de behaaglijke zithoek, die in het centrum van de stad dat doel was neergezet. En hij was beslist niet de enige! Gezeten op zijn 'rustbank' deed Sinterklaas een oproep aan het toegestroomde publiek om toch vooral degelijke en duurzame kadootjes te vragen. Niet alleen de rusthoek werd goed bezocht - daar was bovendien gratis koffie! - ook de kadootjes-omruilkraam kon zich in een grote klandizie verheugen. Er werd flink geruild. De kraam stond net iets buiten de drukste winkelroute, maar veel mensen wisten de weg erheen te vinden. De meesten kwamen doelbewust. De reakties waren vrijwel onverminderd positief. ,,Heel positief'', volgens Kees Huijbregts, die samen met andere leden van het Amersfoorts Mondiaal Platform, Milieudefensie, Emmaus en LETS de Niet-Winkeldag organiseerde. Emmaus stelde het meubilair voor de zithoek beschikbaar en ontfermde zich achteraf over de overgebleven kadootjes.
Vooraf was er publiciteit in enkele huis-aan-huisbladen; er waren twee interviews op lokale radiostations (Amersfoort en Soest) en tijdens de aktie kwamen er drie fotografen langs, plus een verslaggever van de Amersfoortse Courant. ,,Volgend jaar pakken we het nog grootser aan'', meldt Kees Huijbregts, die zegt terug te kijken op een heel leuke dag.

AMSTERDAM - De eenvrouws-aktie van Elise Leijten, op de Dam, richtte zich op de thema's wapenhandel, kinderporno, drugs en andere kwaadaardige vormen van handel, waaraan veel geld wordt verdiend. Geld, dat vervolgens weer wordt uitgegeven aan konsumptie... Een stevige doordenk-aktie dus. Dit verhaal werd uitgelegd door middel van een televisietoestel, met daarin babypoppen, legertanks en soldaatjes, injektienaalden en 2 pagina's met beursberichten uit de krant. Prominent was het woord GROEI te zien, waar bloeddruppels vanaf dropen. Op de tv stond een zwaailicht met doodshoofd en af en toe klonk er en gierende sirene. Dat hielp wel om de aandacht te trekken. Voorbijgangers werden uitgenodigd om even stil te staan bij deze boodschap.
Elise Leijten: ,,Het was inderdaad een behoorlijk heavy verhaal, dat wel wat nadere uitleg behoefde. Daar was ik op voorbereid. Ik ben met geïnteresseerden gesprekken aangegaan; sommige buitenlanders vroegen zelf om uitleg. Ik had ook foldertjes gemaakt met een korte toelichting. En wie meer wilde weten over de Niet- Winkeldag kreeg ook de Konsuminderkrant mee. Ik ben wel gewend om aktie te voeren rond 'moeilijke' thema's en dit was mijn manier om invulling te geven aan de Niet-Winkeldag". Er kwamen ook nog twee mensen langs, die spulletjes wilden ruilen, in de verwachting dat er ook dit jaar weer een ruilkraam op de Dam zou staan.
Er werden foto's gemaakt (beschikbaar via het ANP); Salto-tv maakte opnamen en Elise gaf na afloop een interview op een lokale radiozender.

ARNHEM - Op de Jansplaats in het centrum stond de hele dag een podium, waar allerlei optredens plaatsvonden: liedjeszangers, bands, schrijvers en dichters, het Drents Drama Team en een sterrenkijkster. Het 'Konsuminderkoor' zong aangepaste Sinterklaasliedjes. Op het plein stonden stands van LETS en Milieudefensie, het Gelders Ecoteam-steunpunt, en een tjokvolle informatiekraam van de werkgroep Arnhem Duurzaam, waar men alles te weten kon komen over kritisch, bewust, ethisch en duurzaam konsumeren. De info was ook kompakt verwerkt in een praktisch, klein boekje dat gratis werd meegegeven, samen met een kadobon voor een immaterieel geschenk naar keuze, en een lijstje met 'duurzame' winkeltips voor Arnhem. De kramen waren versierd met slingers, gemaakt van reklamefolders.
Een vrouw liep rond met een prachtig ingepakt kado (kijkdoos), zij nodigde de mensen uit om eens te kijken wat er achter een mooi kado schuil kan gaan (oa. bio-industrie en kinderarbeid). Heel veel mensen wilden in de doos kijken. Jack Stoop spreekt na afloop van een heel geslaagde dag. ,,Het was heel leuk. De meeste reakties waren positief, al liet het veel mensen natuurlijk ook onverschillig. Er waren zelfs een paar mensen uit de Achterhoek speciaal naar Arnhem gekomen om niet te winkelen. Velen hadden al over de Niet-Winkeldag gehoord, maar lang niet iedereen snapte de bedoeling. Een kort praatje verschafte duidelijkheid. Er werden zo'n 150 foldertjes uitgedeeld en de Konsuminderkrant werd selektief meegegeven.
De dag begon met een vervelend incident. Een kledingwinkelier maakte flinke stampei, in de veronderstelling dat de organisatoren geen vergunning hadden. De door hem gealarmeerde politie konstateerde echter dat de vergunning in orde was. Alleen de geluidsinstallatie mocht niet gebruikt worden, waardoor sommige podiumoptredens slecht verstaanbaar waren. De organisatoren zullen nog kontakt opnemen met de plaatselijke middenstandsvereniging.
Vooraf was er voldoende publiciteit: een artikel in De Gelderlander en twee keer op de stadsradio. Het Ecoteam had vooraf op de radio over de Niet-Winkeldag verteld en ook het wekelijkse pastorale radiopraatje ging over Niet-winkelen. Er kwamen verslaggevers van De Gelderlander en de Arnhemse Courant.

BILTHOVEN - De Milieugroep De Bilt/Bilthoven had een prachtige huiskamer ingericht in De Kwinkelier. De huiskamer was opgetuigd met leuzen en slogans. Er waren prikborden met konsumindertips. Nadat de regen was gestopt bood het tafereel een levendige aanblik. Veel mensen hadden gehoord van de Niet-Winkeldag via het Utrechts Nieuwsblad. Ook een plaatselijk huis-aan-huisblad en Het Stadsblad hadden erover geschreven. De benadering van het publiek was vriendelijk en de reakties waren veelal instemmend. De kadootjes- ruilkraam liep niet zo goed, maar aan het eind van de dag was er toch het een en ander geruild. Het restant gaat naar Emmaus. De 100 Konsuminderkranten gingen schoon op. Daarnaast werd veel ander materiaal verspreid.
Meta Stekhoven had een telefonisch interview met de lokale radio. Volgend jaar doen ze vast weer mee, want de Milieugroep (13 mensen, waarvan er deze dag 8 meewerkten) is erg aktief. Misschien proberen ze Emmaus er dan ook bij te betrekken.

DELFT - De onthaastingsbank werd zaterdag door de binnenstad van Delft gesjouwd en dat veroorzaakte veel hilariteit. Vijftien Niet- Winkelaars zorgden voor een groot festijn op de Markt en het optreden van smartlappenkoor De Vitriola's was hartverscheurend. Er werden kado's geruild bij de ruilkraam, die groter was opgezet dan vorig jaar. Intussen speelden voorbijgangers het WTO-spel, een soort piramidevormig ganzenbord met rode, witte en blauwe vakjes. Ook PvdA-Wethouder Torenstra testte zijn kennis over de wereldekonomie. 'Het viel me mee hoeveel voorbijgangers blijken te weten over dit onderwerp', zegt Jaap van Leeuwen.
Jan van Dalen, voorzitter van de Ondernemersfederatie, kwam een kijkje nemen en noemde de aktie 'een heel leuk initiatief'.
De postermakers in Delft waren zeer kreatief geweest, met leuzen als 'Laten we voortaan alleen over ekonomische groei spreken als iedereen er op vooruitgaat', 'Indianenwijsheid: Gebruik niet meer dan je nodig hebt', 'Denk meer, konsu minder', 'Koopkracht of koopzwakte' en 'Koop nu, leef later'.
De voorpubliciteit moet een volgende keer beter, want veel voorbijgangers hadden tot hun spijt geen ruilkadootjes bij zich. Een Delftse kunstenaar meldde zich, die volgende keer mee wil doen.
Er was aandacht voor Niet-Winkeldag via de Ziekenomroep, een huis- aan-huisblad en Info-thuis. De Delftse krant kwam een foto maken.

DEN BOSCH (1)- Zo'n tien Jongeren van Dwars hadden een kraampje met bankstel, waar ze van alles gratis weggaven. ,,Niet iedereen begreep dat'', vertelt Jan Sikon. Het kostte moeite om alles kwijt te raken. Misschien zou het makkelijker gegaan zijn als de Bossche jongeren alles voor geld hadden verkocht. ,,Want nu vertrouwden sommige mensen het niet, bang dat er een addertje onder het gras zat''. Maar al met al kwalificeert hij de aktie als 'supergoed'. Op sommige momenten hadden ze wel vijftien mensen aan de kraam.
Het Brabants Nieuwsblad en de Bossche Omroep hadden vooraf aandacht aan de aktie besteed. Op de dag zelf waren er geen media. RTL5 en de NCRV hadden wel wanhopige pogingen gedaan om de Bossche Niet-Winkelaars te bereiken, maar hadden niemand aan de lijn kunnen krijgen.
Enkele keren werd de sfeer bedorven door een vervelende politieagent, die het over vergunningen had. Maar Dwarse jongeren vinden vergunningen onzin. Door elke keer braaf te knikken als de man riep: ,,En nu zijn jullie binnen half uur weg, begrepen'', wisten ze zich de hele dag te handhaven. Het dreigement dat ze allemaal op de bon zouden gaan en dat er een busje onderweg was om iedereen te arresteren, werd niet ge- effektueerd.

DEN BOSCH (2)- Frans Leonard van de Lokale ruilkring 's-Hertogenbosch laat weten: ,,In Den Bosch stonden ze keurig naast elkaar op het Kerkpleintje: de lokale Ruilkring 's-Hertogenbosch en de Bossche afdeling van Dwars, de onafhankelijke jongerenorgansiatie van GroenLinks. De ruilkring had een heuse kraam met folders en ruilgoederen die verrassenderwijs door allerlei mensen die de krant goed lazen aangedragen werden. DWARS installeerde zich op een bank en gaf goederen gratis weg. Dat zorgde voor veel hilariteit. Mensen die bij de ruilkringkraam hoorden dat ze niks konden kopen, wilden vaak teleurgesteld afdruipen, maar kregen dan de raad om bij Dwars een gratis kadootje te halen en dat dan te komen ruilen. Zo stel je de waanzin van de ekonomie aan de kaak: door nog waanzinniger te doen. De hilariteit was groot. Karin riep vanuit de kraam naar de voorbijgangers: "Konsuminderen, meneer/mevrouw, zegt u dat iets?"
"Ik moet wel, ik zit in de uitkering."
"Goed zo!"
Maar vaak helaas ook alleen een haastige blik en dan weer snel verder winkelen.
Leuk om te doen, de moeite waard! Ik heb het idee dat het initiatief steeds meer bekendheid krijgt en zoals het hoort: van onderop''.

DEN HAAG - Tot verrassing van de initiatiefnemers zelf, en van het Haagse publiek, verschenen twee medewerkers van Emmaus Den Haag op zaterdagochtend op de afgesproken plek met een volledig ingerichte bakfiets. Op de bakfiets was een komplete huiskamer ingericht, met een luxe fauteuil, een gezellig tafeltje met een kleedje en een vaas bloemen. Het tafereel was opgefleurd met ballonnen en een paar grote Niet-Winkeldagposters. Judith Lorand, die eigenlijk als gestresste konsument aan de aktie zou deelnemen, besloot terstond tot een andere rol: geschminkt met blozend rode wangetjes en uitgedost met een prachtige hoed, nam zij plaats in de fauteuil en heeft zich de hele middag als een koningin door de Haagse binnenstad laten rondrijden. Haar geglimlach en gewuif leidde tot soortgelijke reakties van de mensen op straat. ,,Het was fantastisch, verbluffend'', zo liet ze na afloop weten. ,,We hebben echt heel veel mensen bereikt. Velen vroegen spontaan om informatie en veel mensen hadden al over de Niet-winkeldag gelezen of op de radio gehoord. De 'stoet' werd begeleid door anderen die strooifolders en 'gelukdoosjes' met daarin een klavertje-vier bolletje uitdeelden.
De hele dag stond er op de 5e etage van de bieb een fantastische ingerichte boekentafel met posterwand, verzorgd door een boekwinkelierster, tevens lid van LETS Den Haag. De 5e etage is niet bepaald de drukst bezochte afdeling, maar dat gaf wel gelegenheid tot het houden van een paar goede, diepgaande gesprekken. Vrijdag was er een interview op de stadsradio, en de aktivisten hebben zelf volop foto's genomen. Volgend jaar komt er zeker weer een Niet-Winkeldag-aktie. LETS Den Haag wil dan het voortouw nemen.

EINDHOVEN - Sjoelen, een boek lezen of een spelletje spelen - volop alternatieven voor winkelen op de Piazza in Eindhoven. Zo'n vijftien mensen verbeeldden het tafereel, met een reuze-poster van de Niet-Winkeldag op de achtergrond. De aktie werd gevoerd door leden van GroenLinks en het Vredesbureau. GroenLinks had besloten niet nadrukkelijk met de eigen naam aanwezig te zijn, maar alle vier raadsleden waren volop aan het niet-winkelen. De meubels van het huiskamertafereel waren beschikbaar gesteld door Emmaus, kompleet met schemerlamp. De huiskamer op straat oogstte verwonderde blikken, vertelt Mieke Boskman, en dat was een leuke aanleiding voor een praatje. Met honderd mensen werd een wat langer gesprekje gevoerd. Kinderen vermaakten zich intussen uitstekend met stoepkrijt.
Het Eindhovens Dagblad had vooraf een stukje over de Niet- Winkeldag geschreven en Omroep Brabant had de maandag ervoor uitvoerig aandacht besteed aan Niet-Winkeldagaktiviteiten in Brabant. De 50 Konsuminderkranten gingen precies op.

GELDROP - Zo'n 120 mensen bezochten de kadootjes-ruilkraam in het centrum van Geldrop. Er werd van alles ingeleverd: vazen, lampen, kopjes, spelletjes, en er werd aktief geruild. Veel spullen vonden een nieuwe eigenaar, maar aan het eind van de middag besloten de organisatoren om ook maar spullen gratis weg te geven. ,,Je bereikt weer andere mensen dan wanneer je met een kraam van de milieugroep staat, en dat is leuk. Veel nieuwe gezichten'', vertelde Nellie Middendorp na afloop. Ook de zelfgemaakte soep, van biologische groenten van De Baron z'n Hof, viel goed in de smaak; vooral wat later op de dag. Bij de kraam waren ook gratis 'tegoedbonnen' verkrijgbaar, verpakt in een mooie envelop, en er werd informatie (mee)gegeven aan belangstellenden. Veel animo was er ook voor het 'duurzame' Sinterklaasgedicht. Veel mensen vroegen erom. Er waren voldoende Konsuminderkranten
Vooraf waren er twee artikelen verschenen in het huis-aan-huisblad Middenstands Belang, waarin ook twee kleine advertenties waren geplaatst. Het Eindhovens Dagblad plaatste vooraf een artikel en er was een interview op de lokale radio, dat gedurende een paar dagen is uitgezonden. Tijdens de aktie kwam Omroep Brabant langs; de verslaggever maakte tevens een opname voor de Wereldomroep. Helaas zijn er geen foto's gemaakt, vergeten....

GOUDA - Vijf Niet-Winkelaars trokken door de stad met twee winkelwagentjes. Het ene wagentje was afgeladen vol, het andere was gevuld met verantwoorde produkten. Het 'foute' wagentje trok volop aandacht, het korrekte wagentje veel minder. Een volgende keer gaan we alleen met twee foute wagentjes, vertelt Frits van der Laan van Milieudefensie Gouda. Borden verklaarden waar het om ging: werk harder, werk langer, verdien meer, konsumeer-meer-meer. De kibbelende vrouwen die luidkeels verkondigden wat ze nog allemaal wilden kopen, trokken veel aandacht, evenals de heer met reuze- creditcard, die klaagde dat híj dat allemaal moest betalen. Alle voorbijgangers keken naar hen.
Voorbijgangers kregen een pamflet, een kado-certifikaat of een konsuminderkrant. De 50 Konsuminderkranten waren wat krap, 100 was beter geweest.
De media lieten het afweten, behalve de kabelkrant. De 'mobiele' aktie beviel veel beter dan de 'stilstaande' aktie van vorig jaar, toen de Niet-Winkelaars met hun kraam wat achteraf stonden. De koopgrage vrouwen waren trouwens wel schor geworden.

HEERLEN - Bij de stationsfietsenstalling was een bakfiets gehuurd met uitklapbare zijkleppen: een prima kadootjes-ruilkraam! Ofschoon er niet veel werd geruild, trok de aktie volop aandacht. Achter de ruilkraam hing een groot spandoek (2,70 m), met de tekst: 'De aarde biedt genoeg voor ieders behoefte, niet voor ieders hebzucht'. Aan weerszijden van het spandoek was de cartoon 'Hoezo eerlijk delen? bevestigd. De cartoon was in tweeën 'geknipt': aan de ene kant een volgevreten man op een doorgeslagen weegschaal; aan de andere kant een paar uitgemergelde mensjes. Een weliswaar wat stereotiep, maar wel erg duidelijk beeld, dat bij de omstanders weinig nadere uitleg opriep; de bedoeling was duidelijk. Er was een tweede spandoek, waarop de 'ratrace' werd uitgebeeld. Een sympathiserende kunstenaar had de cartoon prachtig nagetekend. Er was een opzienbarende ruil: een Engelse heer leverde een prachtige, ouderwetse fotocamera in en koos in ruil daarvoor een simpel kwartz-klokje. Hij was er blij mee. Een ander ging snel even naar huis om overtollige kadootjes op te halen.
Er zijn zeker zo'n 200 mensen bereikt, waarvan sommigen al op de radio hadden gehoord dat het Niet-Winkeldag was. Veel anderen bekeken het tafereel, lazen de teksten en liepen met een strak gezicht door. ,,Het is schitterend om te zien hoe mensen zich een houding proberen te geven'', aldus Leo de Groot. Er werden ook doosjes met tevredenheid uitgedeeld aan passanten. Er waren voldoende Konsuminderkranten, en er meldden zich een paar nieuwe aktivisten aan die graag met volgende akties willen meedoen.
Vooraf was er publiciteit in het huis-aan-huis blad en er waren posters gepakt. Volgend jaar willen de organisatoren meer voorbereidingstijd nemen, en ook de wereldwinkel aktief bij de aktie betrekken. Een verslaggever en een fotograaf van Dagblad De Limburger legden de aktie vast. En het grote spandoek hangt volgend weekend in de wereldwinkel, die dan een nieuw pand betrekt.

HELLEVOETSLUIS - De milieustraat bood een ruime keus aan meubilair om een prachtige huiskamer in te richten in het winkelcentrum Struytse Hoeck. Een enkeling zag het aan voor een rommelmarkt en wilde de prachtige spullen kopen. De tien niet- winkelaars spraken honderden mensen aan en intussen wandelden er een mobiele telefoon en een televisie rond. De aktivisten waren goed herkenbaar, omdat ze allemaal een 'Let's recycle' t-shirt aan hadden.
Veel voorbijgangers hadden van de niet-winkeldag gehoord, vertelt Pieter Kriekaard. De Hellevoeterpost had er iets over gepubliceerd. Tijdens de aktie kwam de Kabelkrant nog foto's maken.
In de Aktiehandleiding staat de tip: 'vertel de winkeliers in de buurt vooraf even vriendelijk wat er gaat gebeuren en benadruk dat de aktie niet tegen winkeliers is gericht'. Dat hebben ze gedaan in Hellevoetsluis. En de winkeliers begrepen er volstekt helemaal niets van en barstten in woede uit. Het eerste uur hadden enkele niet-winkelaars hun handen vol aan het kalmeren van overspannen middenstanders en het weerstaan van het intimiderende optreden van de bewakingsdienst van het winkelcentrum, die de aktievoerders wilde wegsturen en in elk geval verbieden om folders uit te delen. De politie moest er aan te pas komen om de bewakers weg te krijgen. Een politieagente legde hen uit dat je in Nederland alles mag uitdelen, zolang het niet racistisch is. Een vertwijfelde bewaker begreep en niets neer van en mompelde dat het misschien tijd werd om te gaan emigreren naar een andere planeet.
Het was jammer dat deze start een stempel drukte op het verdere verloop van de dag.

HILVERSUM - De regen hield net op tijd op. Maar de plek die de tien Hilversumse jongeren op het oog hadden voor hun aktie was al bezet. Een religieuze sekte stond daar liederen te zingen. De Niet-Winkelaars zochten dus een andere plek voor hun spektakel, met info-bakfiets, koopvrije zone, jongleurs, sandwichborden en de Niet-Winkel-Blues. De straatenquete uit de Aktiehandleiding bleek uitstekend te werken. Mensen zijn gewend aan konsumentenonderzoeken, dus horen ze het niet eens goed als je vraagt of ze willen meedoen aan een 'konsuminderonderzoek', vertelt Margreet Blaak. De resultaten ervan gaan naar de media. De lokale media besteedden aandacht aan de aktie en de Gooi- en Eemlander maakte een foto. De 50 Konsuminderkranten gingen op. De Hilversummers hadden nog een eigen uitgebreid pamflet gemaakt met konsumindertips. Margreet Blaak was zaterdagochtend te gast in het radioprogramma Cappuchino (KRO-radio 2).
De Hilversumse bibliotheek had een info-hoek ingericht.

HOUTEN - O, o, wat zat het tegen! De kraamverhuurder had een kraam te weinig neergezet, zodat er geen plek meer was voor de uitstekend voorbereide en uitgebreid aangekondigde ruilkraam. En het regende ook nog. Uiteindelijk bood een vriendelijke kaasboer zijn rijdende kraam aan en die kreeg een plekje voor de winkel van Gall en Gall, na eerst weggestuurd te zijn door de eigenaar van de computerwinkel, die vreesde dat zijn etalage te weinig aandacht zou krijgen met zoveel leuke kadootjes voor de deur. Maar toen al deze hindernissen genomen waren, was het heel leuk, vertelt Betsy Geytenbeek van de Interkerkelijke Milieugroep Houten. En de vrees dat mensen - na de autovrije zondag - zouden zeggen 'mag je nu ook al niet meer winkelen' kwam niet uit. De reakties waren positief, was de ervaring van de vier Niet-Winkelaars. Het Utrechts Nieuwsblad had over de Niet-Winkeldag geschreven, zodat veel mensen er van wisten.
De ruilkraam kreeg veel aandacht, alleen werd er veel meer gebracht dan meegenomen. De doosjes geluk en flesjes tevredenheid gingen grif van de hand. De 50 Konsuminderkranten waren voldoende, maar als de aktie tijdig had kunnen beginnen zouden ze er meer kwijt gekund hebben. Sommige mensen hadden de kraam niet kunnen vinden, doordat de plek veranderd was.

LEIDEN - De organisatoren in Leiden hadden gekozen voor een promotie-aktie voor duurzame produkten. De Niet-Winkelaars stonden op twee plaatsen, bij de Weggeefwinkel met soep en bij de Wereldwinkel met chokoladeletters van Max Havelaar, mandarijntjes van de BD tuinderij in de regio, en 100 procent plantaardige, zelfgemaakte pompoensoep. Alle 250 Konsuminderkranten werden uitgedeeld en ook de foldertjes met adressen voor duurzaam konsumeren raakten schoon op. Mede-organisator en gemeenteraadslid Margje Vlasveld ('Leiden Weer Gezellig') meldt: ,,Veel mensen bleken al van de Niet- Winkeldag te hebben gehoord, hetzij door radio, tv of de krant. Radio 1 scoorde goed, maar er waren ook mensen die reageerden op het programma De Ochtenden (AVRO-tv), waarin ik had verteld over konsumeren/-minderen. We hebben de hele dag gepraat met mensen die in de binnenstad liepen te wandelen en te winkelen. Ik heb mijn tijd echt heel zinvol besteed. De burgemeester kwam ook even langs met zijn vrouw, en wij hebben onder het genot van een kop pompoensoep een praatje met hen gemaakt, ook over konsuminderen natuurlijk! Ook al doet nog lang niet iedereen mee, de belangstelling groeit sterk. Met het jaar weten meer mensen van deze dag en zijn er meer SYMPATHISANTEN', aldus Margje. Zij kan het weten, want ze deed dit jaar voor het vierde achtereenvolgende jaar mee aan de Leidse Niet-Winkeldag. Er waren een fotograaf en een journalist van het Leids Nieuwsblad.

MONTFOORT - Tweehonderd mensen waren zaterdag afgereisd naar Art & Velvet Gallery De Stierestal, waar publicist Hans Ferree al zijn overtollige spullen had uitgestald. Bezoekers mochten zelf de prijs bepalen en ook nog het goede doel uitkiezen waar de opbrengst naartoe moest. De volgende dag werd het festijn voortgezet en Hans Ferree reageert na afloop 'moe maar voldaan', dat het een groot sukses was. Bijna alle konsuminderkranten zijn meegenomen en de meeste bezoekers hadden vooraf nog nooit van het fenomeen Niet-Winkeldag gehoord. KRO-Radio, de Wereldomroep, Dagblad Rijn en Gouwe en het Utrechts Nieuwsblad kwamen langs. Allerlei milieu-organisaties, kinderboerderijen en andere sympathieke klubs kunnen binnenkort een deel van de opbrengst tegemoet zien.
Alleen hangen er nog steeds veel te veel schilderijen in De Stierestal, dus het initiatief kan nog eens herhaald worden.

NIJMEGEN (1) - Drie aktivisten van Jongeren Milieu Aktief voerden een Amazing Discovery Show op, een parodie op hetgeen 's nachts te zien is op de kommerciele tv-zenders, Ze verkochten Niets, Lucht en Liefde. De voorbijgangers begrepen direkt dat het een parodie was op de kommerciele tv, maar legden niet altijd meteen de link naar Niet-Winkeldag. Heel veel voorbijgangers hebben het gezien, hoewel sommige mensen bang zijn te blijven kijken, omdat ze vrezen in het theater betrokken te worden. De reakties waren doorgaans geinteresseerd en positief, vertelt Martijn Bakker. Achteraf gezien hadden er meer mensen moeten meedoen, omdat de 'akteurs' nu ook pamfletten uitdeelden en de media te woord moesten staan.
Het Radio 1 Journaal, de Gelderlander en SBS maakten een verslag, de Gelderlander maakte ook een foto. Er werden selektief 190 pamfletten en 50 Konsuminderkranten verspreid. De voorbereiding was goed geweest.

NIJMEGEN (2) - Kringloopwinkel Overal was de hele dag dicht. De sluiting was al weken van tevoren aangekondigd, via een spandoek en pamfletten. Desondanks kwamen veel klanten voor een dichte deur. Ze kregen uitleg door enkele medewerkers. Zo'n 80% had begrip voor de aktie en stond daar positief tegenover. Andere Overal-lers hadden op de Ganzenheuvel een grote berg gebruikte kleding 'gedumpt': 50 vuilniszakken vol, om aandacht te vragen voor de overproduktie op de kledingmarkt. De textiel-recyclesektor van hier tot Oost-Europa, Afrika en andere minder welvarende landen is verzadigd, zodat heel veel tweedehands kleding in de verbrandingsovens verdwijnt. Mensen mochten uit de hoop gratis kleding uitzoeken. Daar werd flink gebruik van gemaakt. Spandoeken en borden gaven uitleg, met teksten als: 'Koop gerust, maar koop bewust' en 'Buitenlands of binnenlands, koop wat vaker tweedehands'.
Marly Crijns van Overal: ,,Het was een leuke aktie, ook leuk om te doen, want we konden op deze manier aandacht vragen voor een konkreet probleem: het kledingoverschot. We hebben meteen ook wat rariteiten uit onze winkel-kollektie uitgestald, waarvan je je kan afvragen waarom die ooit zijn gemaakt: een elektrische ruggekrabber of een elektrische nageldroger. Die hadden we, samen met een hoop andere onzinprodukten in een plastic badje gelegd, een konsu-meer. Er stond een stretcher, waarop mensen zich het hemd van het lijf konden laten vragen. De aktie trok erg veel bekijks; we hebben eigenlijk niks negatiefs gehoord. Natuurlijk liepen wel veel mensen door, maar veel vroegen ook om meer informatie''.
SBS6 maakte opnamen, die 's avonds op tv werden uitgezonden. Er zijn ook foto's gemaakt.

NIJMEGEN (3) - Leden van studentenvakbond Akku hadden in de Nijmeegse binnenstad een huiskamer ingericht, waar mensen konden uitrusten van hun winkel-vermoeienissen. De kadootjes-ruilkraam liep niet, er was vooraf nauwelijks publiciteit voor geweest (alleen Radio Rataplan). Eigenlijk wist niemand ervan. Maar het straattheater was heel leuk, uitgevoerd door twee typetjes. Guus Geurts van Akku vertelt: ,,Ze zagen er fantastisch uit. Een beetje chique vrouw, gehuld in tijgerjas en met een grote pruik op, liep onrustig roepend en schreeuwend door de winkelende menigte: ,,Ik wil meer. Ik moet nog meer kopen. Mensen koop meer, kopen maakt gelukkig''. Een eindje verderop liep nog een opvallende typetje: een man, ook met een opvallende pruik op en een raar brilletje, voorzien van een konstant piepende mobiele telefoon. De twee trokken veel bekijks en vielen ook goed op in de massa. Het was leuk om te zien''. De 'typetjes' genoten zo van hun act, dat ze er een paar uur kontinu mee zijn doorgegaan. Er zijn zo'n 75 Konsuminderkranten verspreid.
Een verslaggever van het Radio 1 Journaal kwam langs en nam een interview op in een speelgoedwinkel, waarbij de reakties van de klanten ('ja, natuurlijk koop ik veel te veel, maar ach, wat kun je er aan doen?') de bedoeling van de Niet-Winkeldag prima onder- steunden. Het interview was onderdeel van een sfeerverslag, dat zaterdagmiddag op Radio 1 werd uitgezonden.

ROERMOND- De eerste Niet-Winkeldag in Roermond verliep fantastisch! Bij de kadootjes-ruilkraam in het centrum werd druk en aktief geruild. Zeker 60 mensen kwamen spullen brengen. Onderwijl spoedden vier 'ratten', onderling kommunicerend met mobiele telefoons, zich door de winkelstraten. Ze duwden volgeladen winkelwagentjes voort, en eentje was intussen ook nog druk in de weer op zijn labtop-computer. Sommige passanten reageerden geschrokken, maar de meesten moesten er erg om lachen. Leden van Milieudefensie deelden kado-vrijstellingscertifikaten en ja/nee brievenbusstickers uit, en doosjes met geluk, waarin mooie spreuken waren verstopt ('Geluk is gratis', en 'In het kleine schuilt het grootste genoegen'). Op het Munsterplein stonden kramen ven LETS Roermond en het kringloopcentrum, waar informatie verkrijgbaar was; er werd niets verkocht. Frieda Reijners van het Platform Samen Overleven, vertelt: ,,We hebben vooraf ontzettend veel goeie publiciteit gehad, in alle kranten en ook op de radio. Daardoor wist vrijwel iedereen van onze aktie, en ook waarom we die hielden. Eigenlijk hebben we alleen maar positieve reakties gehad; heel veel mensen wisten van de Niet-Winkeldag en stonden er vierkant achter. We hebben de afgelopen jaren heel wat publieksaktiviteiten in Roermond georganiseerd, maar nooit kregen we zoveel enthousiaste en positieve reakties; vooral van vrouwen. We hebben echt heel veel mensen bereikt; bij de stands was het tien keer zo druk als bij andere gelegenheden''. Er meldden zich vier mensen die volgend jaar graag willen meedoen met de Niet-Winkeldagaktie.
Tijdens de aktie zijn zo'n beetje alle regionale kranten langsgeweest; TV-Limburg heeft uitgebreid gefilmd, wat resulteerde in een heel positief openings-item in het tv-nieuws (3 x herhaald).
De aktie leidde ook tot een uitnodiging om mee te werken aan een speciaal tv-programma op de Limburgse tv over 'konsuminderen', dat op 20 december zal worden uitgezonden.

ROOSENDAAL - De eerste Niet-Winkeldag in Roosendaal was een groot sukses, ondanks de krappe voorbereidingstijd. De kadootjes- ruilkraam stond opgesteld voor de natuurvoedingswinkel en trok veel aandacht. Er werd niet echt fanatiek geruild, er werd meer ingeleverd dan meegenomen. Een lid van de lokale LETS-kring had vegetarische erwten- en groentesoep gemaakt, die gretig aftrek vond en heerlijk smaakte. Patrick van Uffelen had de nacht ervoor nog een groot spandoek gemaakt: 'Koop kritisch, konsuminder!' (met 'minder' in vrolijk dansende letters). Verder hingen er grote Niet- Winkeldag-posters en er werden pamfletjes uitgedeeld met uitleg van de bedoeling van de aktie. Patrick van Uffelen: ,,Alles ging ontzettend goed. De wereldwinkel deelde ook informatie uit over eerlijke handel en Max Havelaar. We kregen eigenlijk alleen maar heel positieve reakties; ik heb niks negatiefs gehoord''.
Dagblad BN-De Stem had 's ochtends een artikel over de Niet- Winkeldag gepubliceerd, met een grote foto, waarop de poster en de Konsuminderkrant goed te zien waren. Patrick en mede-organisator Marjon Gieben die de hele dag bij de kraam aanwezig waren, werden door veel mensen herkend uit de krant. Een enthousiast verhaal over de op handen zijnde aktie, door een verslaggeefster van de Roosendaalse Bode, kwam niet door de 'censuur' op de redaktie.
Foto's werden gemaakt door BN-de Stem, iemand van stichting Keerpunt (voor hun blad) en door de aktievoerders zelf. Volgend jaar komt er zeker weer een Niet-Winkeldagaktie; dan willen ook de wereldwinkel, Keerpunt, LETS, de kringloopwinkel en een tweedehands boekwinkel meedoen.

ROTTERDAM - De Rotterdamse aktie bestond uit een ruilkraam, een act met de rat-race op het Beursplein (Koopgoot) en een kraam met konsuminderkadootjes (kadobonnen voor immateriele kado's en zelfgemaakte dingen zoals kaarten en enveloppen, een houten muisje, slingers). Twaalf mensen van Milieudefensie deden mee. Duizenden mensen hebben de aktie gezien en de bedoeling werd doorgaans begrepen. Willemien Troelstra schat dat iets minder dan de helft van de voorbijgangers van de Niet-Winkeldag had gehoord. De vrolijke en kritische nootjes die werden uitgedeeld brachten meestal een glimlach teweeg.
Bij de ruilkraam werd maar weinig geruild. Wellicht werkt dat beter in kleinere plaatsen. Uiteindelijk werden de ruilkadootjes af en toe weggegeven. Een klein jongetje was blij met de fluit waar hij al heel lang naar had gekeken. Een tip voor een volgende keer: een etaleur inschakelen om de konsuminderkadootjes zo mooi mogelijk te presenteren.
De aktie kreeg aandacht via Radio Rijnmond, Merweradio, Stadsradio Rotterdam, Wereldomroep Televisie en het Algemeen Dagblad. De Rotterdammers deelden 100 Konsuminderkranten uit, dit hadden er wel wat meer kunnen zijn. Of ze in Rotterdam volgend jaar weer een Niet-Winkeldag hebben is nog niet zeker, want de organisatie is veel werk.

SPIJKENISSE - De kado-ruilkraam op het Uitplein was een groot sukses. De Milieugroep had de kringloopwinkel om kadootjes gevraagd en de kringloopwinkeliers hadden die keurig ingepakt. De vijf mensen achter de ruilkraam wisten niet wat er in zat en de ruilers mochten ook niet stiekem kijken. Duizenden mensen zagen de aktie en er waren ongeveer vijftig aktieve ruilers. Daaronder ook een paar meisjes van een jaar of twaalf, die heel slim snoep gingen kopen en dit in de winkel lieten inpakken als kadootje, om dit te kunnen ruilen voor iets waardevollers. ,,We hebben veel gelachen'', zegt Jaap Bouman na afloop. De mensen begrepen de bedoeling van de Niet- Winkeldag goed. Passerende winkeliers groetten vriendelijk.
Vooraf had de aktie publiciteit gekregen via alle plaatselijke bladen (Delta, Maaspoort, Weekblad Spijkenisse, Botlek, Rotterdams Dagblad), zodat bijna iedereen er van wist. Delta kwam een foto maken (met die inhalige meisjes er op).
De aktie liep gesmeerd, want de Milieugroep is zeer ervaren. De 50 Konsuminderkranten, selektief meegegeven, waren ruim voldoende.

TILBURG - 'Weggeefprijzen' stond op het fel-oranje reklamebord bij de huiskamer-op-straat in Tilburg. De zes Niet-Winkelaars waren afkomstig uit de kringen rond Hart en Ziel. De meubels kwamen van Emmaus. De aktie werd verlevendigd door een straatzangeres die een speciaal konsuminderlied had gekomponeerd.
Veel mensen hadden van de Niet-Winkeldag gehoord, vertelt Godelieve Engbersen. En de respons was vrijwel uitsluitend positief - op één man na, die boos reageerde dat hij aan zijn uitkering niet genoeg had en wel degelijk meer wilde.

UTRECHT - Toevallig was er een trainingsdag van EcoNaction in Utrecht, waar een theaterworkshop op het programma stond. 's Middags werd het geleerde in de praktijk gebracht in de Utrechtse binnenstad. Tijdens de workshop was een typetje bedacht, een soort reddende engel die alle mensen wil helpen. De jonge milieuaktivisten vonden het ontzettend eng om te doen, vertelt Marije Rietman. Ze hadden geen attributen of materiaal, dus ze moesten het typetje met gebaren, houding en hun zalvende stem uitbeelden. Vooral bij mensen die bij een etalage stonden te kijken werkte het erg goed.
,,Kan ik u helpen? Heeft u soms moeite om te kiezen? Maar u kunt toch ook 'niets' kiezen?''
,,U heeft geen tijd? Toevallig heb ik hier een handje tijd bij me. Wilt u er iets van hebben?''
Binnen, 'onder ons', ging het theater erg goed. Buiten was het moeilijker, omdat je afhankelijk bent van de reakties. En mensen reageren natuurlijk altijd net even anders dan je vooraf had ingestudeerd.
Omdat het hier vooral ging om een theateroefening, was er tijdens de training niet zoveel aandacht besteed aan de inhoud van de Niet-Winkeldag. Dat was toch wel een gemis, denkt Cerian van Gestel.

WEERT - Onder het motto 'Konsuminder, bijt eens op een houtje' deelden twee jongeren in het centrum van Weert stokjes uit, met daaraan een pamfletje bevestigd met uitleg over de Niet-Winkeldag. Desgewenst werd ook een Konsuminderkrant meegegeven. Rudy Nordhausen (17): ,,Het was leuk om te doen, ook al was er niet bijster veel interesse voor onze aktie. Toch kregen we ook leuke reakties. Veel mensen hadden vrijdag al over onze aktie gelezen in dagblad De Limburger, anderen vonden het 'een goed streven'. Een mevrouw informeerde of ze met het foldertje nu korting kon krijgen in de winkel''. Achteraf werd er maar een weggegooid foldertje op straat teruggevonden. Volgend jaar willen ze in Weert weer een Niet-Winkeldagaktie doen, maar dan het liefst met een wat grotere groep.

ZWOLLE - Geen verslag ontvangen.

Foto's en tv-beelden kunnen worden opgevraagd bij de in dit overzicht genoemde media.

menu | dDH